DDR4 در برابر DDR5؛ تفاوت آن‌ها در چیست؟
الان که آخرین پردازنده‌های اینتل و AMD هر دو از DDR5 پشتیبانی می‌کنند، دوران جدیدی در عرصه حافظه‌ها ایجاد شده است. ولی این به این معنا نیست که دوران DDR4 گذشته است و قرار است به خاطره‌ها بپیوندد. پردازنده‌های نسل دوازدهم و سیزدهم اینتل از DDR4 پشتیبانی می‌کنند، و همچنین پردازنده‌های به‌صرفه‌تر Ryzen 5000 AMD، که گزینه محبوبی برای نمونه‌های اقتصادی است.
انتخاب بین رم DDR4 و DDR5، تا زمانی که استانداردها پایین نباشد، می‌تواند یکی از مهم‌ترین انتخاب‌هایی باشد که خواهید گرفت. مسئله فقط به ارزش یا عملکرد آن بستگی ندارد، بلکه نوع مادربرد و CPU مورد استفاده نیز تعیین‌کننده است.
تفاوت رم DDR4 و DDR5 در چیست؟
ماژول‌های رم DDR5 از نظر فیزیکی با استیک‌های DDR4 موجود یکسان هستند. برخلاف انتقال DDR3 به DDR4، رم DDR5 تعداد پین های جدید یا اضافی نسبت به نسخه قبلی ندارد، آرایش 288 پین خودش را حفظ می‌کند اما پین اون‌ها کمی متفاوت هستند. تفاوت اصلی که بین این دو بخواهیم به آن اشاره کنیم، در سطح طراحی و معماری آن است.
درحالیکه ماژول‌های DDR4 یک کانال 64 بیتی دارند، DIMM های DDR5 با دو کانال مستقل 32 وجود دارند. burst length (مقدار داده خوانده/نوشته شده، بعد از دستور خواندن/نوشتن) نیز از 8 بایت به 16 رسیده است که دو برابر شده است.
بیایید نگاهی دقیق‌تر داشته باشیم به تفاوت این دو:
پهنای باند و ظرفیت
یکی از بزرگ‌ترین مزیت‌های DDR5 این است که پهنای باند بالاتری دارد. این موضوع روز به روز اهمیت بیشتری به خودش می‌گیرد، چرا که پردازنده‌هایی با هسته هایی بیشتر در حال تولید هستند. برای مثال Intel Core i9-13900K دارای 24 هسته است، و یا حتی پردازنده نسبتا کم‌مصرفی مانند Core i5-13400 نیز دارای ده هسته هستند. بازار اصلی کامپیوترها در آینده پردازنده‌هایی با هسته‌های بالا خواهد بود، بنابراین داشتن پهنای باند بالا خیلی مهم است.
طبق اعلام سازمان JEDEC، فرکانس رم DDR4، بین 1600 تا 3200 متغیر است (البته که بعضی کیت‌ها اعداد بالاتری را ارائه می‌دهند). اما این عدد برای DDR5 بین 3200 تا 6400 است. این فرکانس بالاتر، نشان دهنده است که پهنای باند بیشتری نسبت به DDR4 در اختیار شماست.
ویژگی دیگری که DDR5 با خودش به همراه آورده است، ماژول‌های حافظه متراکم‌تر برای ظرفیت بالا است. درحالیکه ماژول‌های DDR4 دارای تراشه‌های حافظه 16 گیگابایتی هستند، DDR5 این تعداد را چهار برابر می‌کند تا از تراشه‌های حافظه 64 گیگابایتی استفاده کند. روی کاغذ، ما می‌توانیم 128 گیگابایت حافظه در هر ماژول داشته باشیم، که به طرز قابل توجهی بیشتر از حافظه DDR4 است. البته هنوز زمان زیادی تا دیدن ماژول‌های DDR5 با ظرفیت 128 گیگابایت مانده است، اما حال حاضر کیت‌های 64 گیگابایتی موجود هستند.
انرژی
بهره‌وری انرژی نیز یکی از نکات مهم ماژول های رم DDR5 است. ماژول DDR5 با ولتاژ 1.1 کار می‌کنند که نسبت به 1.2 ولت DDR4 کمتر است. البته این موضوع برای هر کیت متفاوت است، چرا که بسته به اورکلاک یا حافظه‌ای که دارند این عدد می‌تواند متفاوت باشد. برای مثال، نمونه‌ای از DDR4 داریم که تا 1.6 ولت نیز بالا رفته‌است. همچنین برای رم DDR5، اگر در فرکانس های بالا کار کند، می‌تواند به 1.35 ولت هم برسد. از آنجا که سرعت از اهمیت بیشتری برخوردار است، بالا رفتن مصرف انرژی طبیعی است.
مقایسه کلی
در جدول زیر می‌توانید تغییرات اساسی این دو را به صورت خلاصه مشاهده کنیم:
عملکرد
برای انجام این تست از رم Kingston’s Fury Beast DDR5 همراه با Intel Core i9-12900K استفاده شده است. پردازنده‌های دسکتاپ Alder Lake، اولین پردازنده‌ای بود که هم‌زمان از DDR4 و DDR5 پشتیبانی می‌کرد، بنابراین برای مقایسه، گزینه مناسبی است.
در جدول زیر، نتایج بنچمارک این مقایسه را می‌توانید ببینید:
اعداد بدست آمده از تست‌ها، نتیجه‌ی سورپرایز کننده‌ای را با خودش دارد. تغییرات عملکرد بین این دو کیت، از ناچیز تا جزئی متفاوت است. البته این نتایج براساس قدرت خام هسته‌های پردازنده است که فاکتورهای دیگر را بی‌اهمیت می‌کند. در بازی اما اهمیت DDR5 بیشتر مشخص می‌شود، چرا که پردازنده نقش مهمی را به عهده دارد.
درحالیکه سرعت انتقال داده در رم DDR5 خوب و بالا است، اما همچنان جا برای پیشرفت و بهتر شدن در زمینه قیمت، فرکانس و تاخیر وجود دارد. در اصل رم DDR5 دوران طفولیت خودش را سپری می‌کند، ولی با گذر زمان و پیشرفته‌تر شدن، انتظار داریم که جای رم DDR4 را در بازار بگیرد.
سازگاری
سازگاری احتمالا مهم‌ترین تفاوت آشکار بین DDR4 و DDR5 باشد. DDR4 به لطف اینتل پشتیبانی اینتل، سازگاری بسیار خوبی با پردازنده‌های نسل 12 و 13 آن دارد. DDR4 همچنین با CPU های قدیمی Ryzen 5000 نیز سازگار است، که بسیاری از آن‌ها امروزه هنوز مورد استفاده بسیاری هستند. در طرف مقابل، پردازنده‌های نسل 12 و 13 اینتل به همراه AMD Ryzen 7000، تنها پردازنده‌های دسکتاپی هستند که از DDR5 پشتیبانی می‌کنند.
البته یک نکته را باید توجه داشته باشید، با اینکه پردازنده‌های نسل 12 و 13 اینتل از هر دو رم DDR5 و DDR4 پشتیبانی می‌کنند، بیشتر مادربردها تنها می‌توانند از یکی از آن‌ها پشتیبانی کنند. این به این دلیل است که DDR4 و DDR5 از نظر فیزیکی و الکترونیکی متفاوت هستند و پشتیبانی هم‌زمان از هر دو برای مادربرد غیرممکن (یا حداقل بسیار چالش برانگیز) است.
کدام را باید بخرید؟
تفاوت‌های اصلی بین حافظه‌های DDR4 و DDR5 را به همراه یک‌سری اعداد بنچمارک دیدیم. الان به سوال اساسی بحث که ذهن همه را درگیر کرده است، میرسیم: «کدام یک را باید برای کامپیوتر بعدی خود بخرید؟» پاسخ به این سوال، به بودجه شما برای بستن کامپیوتر، نوع پردازنده‌ای که می‌خواهید و کاری که قرار است انجام دهید بستگی دارد.
از آنجایی که مادربردهای LGA 1700 تنها از یک استاندارد حافظه پشتیبانی می‌کنند، حذف DDR4 برای DDR5 تنها زمانی منطقی است که پول لازم برای آن را داشته باشید و واقعاً به قدرت بیشتر نیاز داشته باشید. تفاوت زیادی بین قیمت یک رم DDR4 و DDR5 وجود دارد. همچنین پیدا کردن رم DDR5 دشوار تر از DDR4 است.
اگر به دنبال یک پردازنده نسل 12 یا 13 هستید با قیمتی محدود هستید، پیشنهاد می‌کنیم که به سراغ یک DDR4 با سرعت بالا بروید. برعکس، اگر محدودیت پول ندارید و یا به دنبال یک سیستم گیمینگ قوی هستید، پیشنهاد ما قطعا DDR5 است. از آنجایی که DDR4 با با پردازنده های قدیمی‌تر Ryzen 5000 نیز سازگار است، شما می‌توانید علاوه‌بر خود رم، در CPU و مادربرد نیز صرفه‌جویی کنید.
به طور کلی، DDR5 برای آن دسته از کاربرانی که در درجه اول با نرخ فریم بالا بازی می کنند و پول زیادی دارند، ارزش بالایی دارد. اگر جزوء این دسته نیستید، DDR4 خوب یا حتی مناسب است زیرا بسیار ارزان‌تر است.
